Architekci i urbaniści Warszawy XX wieku
w pracowni Bohdana Pniewskiego
To cykl wydarzeń, którymi przypominamy twórców XX-wiecznej Warszawy i ślady ich działalności zapisane w przestrzeni naszego miasta. Ślady te mijamy i spotykamy na co dzień w realizacjach koncepcji urbanistycznych i projektów architektonicznych, a często nie zdajemy sobie sprawy z autorstwa i historii ich powstania. Architekci i urbaniści poprzez przestrzeń miasta oddziałują na nasze zmysły, kształtują nie tylko estetyczne gusta, ale i społeczne interakcje. Warto bliżej poznać ich osobowość i twórczość.
Spotkania będą odbywały się w miejscu nieprzypadkowym - w dawnej pracowni jednego ze znakomitych warszawskich architektów Bohdana Pniewskiego. Niegdyś była to przestrzeń wypełniona rajzbretami, dziś służy wystawom Muzeum Ziemi PAN, stanowiąc ślad fascynacji Pniewskiego kamieniem. Niejako w gościnie u Bohdana Pniewskiego, poznamy bohaterów naszych spotkań. Większość z nich zapewne znała Pniewskiego - dla jednych był młodszym, dla innych starszym kolegą lub mistrzem. To oni znacząco wpłynęli na kształt Warszawy w XX wieku.
Mamy nadzieję, że dawna pracownia architektoniczna Pniewskiego i jego gościnny dom będzie przestrzenią spotkań zaproszonych mówców z licznym gronem słuchaczy zainteresowanych współczesną historią przestrzeni Warszawy, a każde spotkanie w willi Pniewskiego stanie się nie tylko źródłem wiedzy, ale i sposobnością do dyskusji oraz interdyscyplinarnej integracji środowisk twórczych, naukowych oraz miłośników Warszawy.
Anna Piontek (Dyrektor PAN Muzeum Ziemi), Stefan Jackowski (Wolontariusz PAN Muzeum Ziemi)
Ostatnie spotkanie. 14 grudnia 2023 r. godz. 17:00
(tego dnia Prezes PAN zwolnił z pracy Annę za niezłomną obronę Muzeum Ziemi przed likwidacją)
„Toreutyka erotyczna – wyimki z życia i twórczości Barbary Pniewskiej”
przedstawiła
Klara Czerniewska-Andryszczyk
Spotkanie 23 listopada 2023 r. godz. 17:00
„Lalewicz”
Premiera książki
„Marian Lalewicz. Architekt petersbursko-warszawski.”
Rozmowa autorki
prof. Małgorzaty Omilanowskiej-Kiljańczyk
z dr Jarosławem Trybusiem
Prezentacja towarzysząca rozmowie
Przy poczęstunku pokaz slajdów warszawskich realizacji Mariana Lalewicza
autorstwa Mariusza Majewskiego
Współorganizator i sponsor spotkania: wydawca książki
Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA
Spotkanie 19 października 2023 r. godz. 17:00
„Lachertowie”
O wybranych przedstawicielach architektonicznej familii
opowiedzą
Beata Chomątowska – autorka książki „Lachert i Szanajca, Architekci awangardy.”
oraz
Katarzyna Jasiołek - autorka książki „Hanna Lachert, Wygoda ważniejsza niż piękno.”
Streszczenia prelekcji w linku
Przy herbacie pokaz slajdów realizacji projektów Bohdana Lacherta, autorstwa Mariusza Majewskiego
Spotkanie 15 czerwca 2023 r. godz. 17:00
„O przekształcaniu przestrzeni dla trwania życia, także w Warszawie”
Gość specjalny: prof. arch. Marek Budzyński
Lektura dodatkowa:
Anna Cymer „Marek Budzyński o pozycji architekta, wyzwaniach przyszłości i szacunku do przeszłości” Culture.pl
Spotkanie 25 maja 2023 r. godz. 17:00
Wykład
„Alternatywna historia warszawskich dworców”
wygłoszą
Alicja Gzowska i Jarosław Trybuś
Abstrakt: Spotkanie poświęcone będzie omówieniu architektonicznych i inżynieryjnych rozwiązań dla Warszawskiego Węzła Kolejowego, które nie zostały zrealizowane lub nie zachowały się do dziś. Analiza wariantów funkcjonalnych, propozycji projektowych czy zgłoszeń w konkursach architektonicznych nakierowana będzie w mniejszym stopniu na tropy spekulatywne, a w większym na konfrontację z aktualnie przygotowywanym inwestycjami kolejowymi w Warszawie. W dyskusji zastanowimy się wspólnie między innymi: Czy dworce powinny być monumentalnymi dziełami sztuki? Jak wyglądałby warszawski węzeł kolejowy, gdyby wojna nie zniszczyła miasta? Czy możliwe (i potrzebne) jest połączenie torów tunelu średnicowego z warszawskim metrem? Czy rozwiązania przestrzeni dla pasażerów, wprowadzone w latach 60. i 70. na podstawie badań, mają szansę nadal być funkcjonalne?
Przy herbacie pokaz slajdów m.in. plansz z „Wystawy średnicowej” (Architektura warszawskiej średnicowej linii kolejowej autorstwa Arseniusza Romanowicza, Piotra Szymaniaka i współpracowników) MSN 1-31.10.2010 r.
Spotkanie 20 kwietnia 2023 r. godz. 17:00
Wykład
„Marian Spychalski – architekt i urbanista Poznania oraz Warszawy”
wygłoszą
prof. Waldemar Baraniewski i Maria Sołtys – architekt SARP
Abstrakt: Zostanie zarysowana droga zawodowa urodzonego w Łodzi mgr. inż. arch. Mariana Spychalskiego (1906–1980), absolwenta Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej (1931), robiącego przed wojną szybką karierę urbanisty i architekta kolejno w Warszawie, Poznaniu i znów w Warszawie. Szczególna uwaga zostanie poświęcona Planowi Ogólnemu dla Warszawy, „stolicy nowoczesnego państwa”, przygotowanemu pod kierunkiem Spychalskiego za prezydentury Stefana Starzyńskiego (1934–1939). Będzie omówiony udział Mariana Spychalskiego w powojennej odbudowie Warszawy oraz to, jak do lat 70. XX wieku, pełniąc wysokie funkcje partyjno-państwowe w PRL, wpływał na rozwiązania urbanistyczne i architektoniczne stolicy.
Przy herbacie uczestnicy mogli obejrzeć pokaz slajdów związanych z tematem wykładu.
Lektura dodatkowa: Marek Drozdowski „O roli Mariana Spychalskiego w dziejach Warszawy” Passa
Spotkanie 16 marca 2023 r. godz. 17:00
Wykład
„Zieleń jako projekt. Warszawa Aliny Scholtz”
wygłoszą
Klara Czerniewska-Andryszczyk oraz Małgorzata Kuciewicz
współautorki książki „Alina Scholtz. Projektantka warszawskiej zieleni”
Abstrakt: Realizacje światowej pionierki architektury krajobrazu – Aliny Scholtz, współtwórczyni odbudowy Ogrodu Saskiego, założenia Trasy W-Z czy przestrzeni wspólnych w osiedlach projektu Haliny Skibniewskiej – posłużą nam do poznania biografii warszawskiej zieleni. Opowieść dotyczyć będzie także relacji Scholtz z wieloma wybitnymi budowniczymi Warszawy, w tym naszym „gospodarzem” – Bohdanem Pniewskim.
Przy herbacie zapraszamy m.in. na projekcję zdjęć Simone De Iacobisa z
"Cyklu fotograficznego portretującego historyczną architekturę dedykowaną roślinom wodnym",
zrealizowanego w ramach stypendium artystycznego m.st. Warszawy na rok 2022.
Spotkanie 26 stycznia 2023 r. godz. 17:00
„Bracia Sigalinowie. Długie trwanie warszawskiej architektury”
wygłosił dr Andrzej Skalimowski
z Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk,
autor książki „Sigalin. Towarzysz odbudowy”
Abstrakt: Opowiedziane zostały losy trzech braci, warszawskich architektów - Romana, Grzegorza i Józefa Sigalinów. Wszyscy odegrali znaczącą rolę w rozwoju warszawskiej architektury, dwaj pierwsi w okresie międzywojennym; trzeci - jako naczelny architekt stolicy po wojnie. W ich losach odbicie znalazły traumy XX wieku: fascynacja ideologią, wojna, Katyń, Holokaust, wreszcie ogromne ambicje i nie mniejsze rozczarowania.
Przy herbacie i kefirze uczestnicy oglądali zdjęcia modernistycznych kamienic zaprojektowanych przez
„Biuro Projektów Jerzy Gelbard i Roman Sigalin – Architekci SARP”,
wykonanych przez Mariusza Majewskiego
a także komiks „Luksusowe duo” - poświęcony tej pracowni,
autorstwa Moniki Powalisz i Joanny Jurczak,
opublikowany w antologii komiksów poświęconych warszawskim Żydom
Lektura dodatkowa: Anna Cymer „Józef Sigalin” Culture.pl
Spotkanie 24 listopada 2022 r. godz. 17:00
Wykład
„Bohdan Pniewski i jego monumentalna Warszawa”
wygłosił prof. Marek Czapelski
z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego,
autor książki „Bohdan Pniewski - warszawski architekt XX wieku”
Abstrakt: Niewielu jest dwudziestowiecznych architektów, którzy w równym stopniu jak Bohdan Pniewski wpłynęli na wygląd stolicy. W jego pracowni powstawały projekty ważnych publicznych gmachów, takich jak Sąd Grodzki, Ministerstwo Komunikacji, centrala NBP, czy rozbudowy Sejmu i Teatru Wielkiego. Inne założenia pozostały na papierze, jak Świątynia Opatrzności w Dzielnicy Piłsudskiego i Oś Saska. Na wykładzie spróbujemy zastanowić się nad Pniewskiego wizją Warszawy i tym, jak ją zrealizowano.
Przy herbacie projekcja zdjęć autorstwa Nicolasa Grosspierre’a wnętrz Hotelu Europejskiego zaprojektowanych przez Bohdana Pniewskiego