Architekci i urbaniści Warszawy XX wieku
w pracowni Bohdana Pniewskiego
To cykl wydarzeń, którymi przypominamy twórców XX-wiecznej Warszawy i ślady ich działalności zapisane w przestrzeni naszego miasta. Ślady te mijamy i spotykamy na co dzień w realizacjach koncepcji urbanistycznych i projektów architektonicznych, a często nie zdajemy sobie sprawy z autorstwa i historii ich powstania. Architekci i urbaniści poprzez przestrzeń miasta oddziałują na nasze zmysły, kształtują nie tylko estetyczne gusta, ale i społeczne interakcje. Warto bliżej poznać ich osobowość i twórczość.
Spotkania będą odbywały się w miejscu nieprzypadkowym - w dawnej pracowni jednego ze znakomitych warszawskich architektów Bohdana Pniewskiego. Niegdyś była to przestrzeń wypełniona rajzbretami, dziś służy wystawom Muzeum Ziemi PAN, stanowiąc ślad fascynacji Pniewskiego kamieniem. Niejako w gościnie u Bohdana Pniewskiego, poznamy bohaterów naszych spotkań. Większość z nich zapewne znała Pniewskiego - dla jednych był młodszym, dla innych starszym kolegą lub mistrzem. To oni znacząco wpłynęli na kształt Warszawy w XX wieku.
Mamy nadzieję, że dawna pracownia architektoniczna Pniewskiego i jego gościnny dom stanie się przestrzenią spotkań zaproszonych mówców z licznym gronem słuchaczy zainteresowanych współczesną historią przestrzeni Warszawy. Mamy także nadzieję, że każde spotkanie w willi Pniewskiego stanie się nie tylko źródłem wiedzy, ale i sposobnością do dyskusji oraz interdyscyplinarnej integracji środowisk twórczych i naukowych, i miłośników Warszawy.
Anna Piontek (Dyrektor PAN Muzeum Ziemi)
Stefan Jackowski (Wolontariusz PAN Muzeum Ziemi)
Spotkanie 15 czerwca 2023 r. godz. 17:00
Gość specjalny: prof. arch. Marek Budzyński
Spotkanie 25 maja 2023 r. godz. 17:00
Wykład
„Alternatywna historia warszawskich dworców”
wygłoszą
Alicja Gzowska i Jarosław Trybuś
Abstrakt: Spotkanie poświęcone będzie omówieniu architektonicznych i inżynieryjnych rozwiązań dla Warszawskiego Węzła Kolejowego, które nie zostały zrealizowane lub nie zachowały się do dziś. Analiza wariantów funkcjonalnych, propozycji projektowych czy zgłoszeń w konkursach architektonicznych nakierowana będzie w mniejszym stopniu na tropy spekulatywne, a w większym na konfrontację z aktualnie przygotowywanym inwestycjami kolejowymi w Warszawie. W dyskusji zastanowimy się wspólnie między innymi: Czy dworce powinny być monumentalnymi dziełami sztuki? Jak wyglądałby warszawski węzeł kolejowy, gdyby wojna nie zniszczyła miasta? Czy możliwe (i potrzebne) jest połączenie torów tunelu średnicowego z warszawskim metrem? Czy rozwiązania przestrzeni dla pasażerów, wprowadzone w latach 60. i 70. na podstawie badań, mają szansę nadal być funkcjonalne?
Przy herbacie pokaz slajdów m.in. plansz z „Wystawy średnicowej” (Architektura warszawskiej średnicowej linii kolejowej autorstwa Arseniusza Romanowicza, Piotra Szymaniaka i współpracowników) MSN 1-31.10.2010 r.
Spotkanie 20 kwietnia 2023 r. godz. 17:00
Wykład
„Marian Spychalski – architekt i urbanista Poznania oraz Warszawy”
wygłoszą
prof. Waldemar Baraniewski i Maria Sołtys – architekt SARP
Abstrakt: Zostanie zarysowana droga zawodowa urodzonego w Łodzi mgr. inż. arch. Mariana Spychalskiego (1906–1980), absolwenta Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej (1931), robiącego przed wojną szybką karierę urbanisty i architekta kolejno w Warszawie, Poznaniu i znów w Warszawie. Szczególna uwaga zostanie poświęcona Planowi Ogólnemu dla Warszawy, „stolicy nowoczesnego państwa”, przygotowanemu pod kierunkiem Spychalskiego za prezydentury Stefana Starzyńskiego (1934–1939). Będzie omówiony udział Mariana Spychalskiego w powojennej odbudowie Warszawy oraz to, jak do lat 70. XX wieku, pełniąc wysokie funkcje partyjno-państwowe w PRL, wpływał na rozwiązania urbanistyczne i architektoniczne stolicy.
Przy herbacie uczestnicy mogli obejrzeć pokaz slajdów związanych z tematem wykładu.
Spotkanie 16 marca 2023 r. godz. 17:00
Wykład
„Zieleń jako projekt. Warszawa Aliny Scholtz”
wygłoszą
Klara Czerniewska-Andryszczyk oraz Małgorzata Kuciewicz
współautorki książki „Alina Scholtz. Projektantka warszawskiej zieleni”
Abstrakt: Realizacje światowej pionierki architektury krajobrazu – Aliny Scholtz, współtwórczyni odbudowy Ogrodu Saskiego, założenia Trasy W-Z czy przestrzeni wspólnych w osiedlach projektu Haliny Skibniewskiej – posłużą nam do poznania biografii warszawskiej zieleni. Opowieść dotyczyć będzie także relacji Scholtz z wieloma wybitnymi budowniczymi Warszawy, w tym naszym „gospodarzem” – Bohdanem Pniewskim.
Przy herbacie zapraszamy m.in. na projekcję zdjęć Simone De Iacobisa z
"Cyklu fotograficznego portretującego historyczną architekturę dedykowaną roślinom wodnym",
zrealizowanego w ramach stypendium artystycznego m.st. Warszawy na rok 2022.
Spotkanie 26 stycznia 2023 r. godz. 17:00
„Bracia Sigalinowie. Długie trwanie warszawskiej architektury”
wygłosił dr Andrzej Skalimowski
z Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk,
autor książki „Sigalin. Towarzysz odbudowy”
Abstrakt: Opowiedziane zostały losy trzech braci, warszawskich architektów - Romana, Grzegorza i Józefa Sigalinów. Wszyscy odegrali znaczącą rolę w rozwoju warszawskiej architektury, dwaj pierwsi w okresie międzywojennym; trzeci - jako naczelny architekt stolicy po wojnie. W ich losach odbicie znalazły traumy XX wieku: fascynacja ideologią, wojna, Katyń, Holokaust, wreszcie ogromne ambicje i nie mniejsze rozczarowania.
Przy herbacie i kefirze uczestnicy oglądali zdjęcia modernistycznych kamienic zaprojektowanych przez
„Biuro Projektów Jerzy Gelbard i Roman Sigalin – Architekci SARP”,
wykonanych przez Mariusza Majewskiego
a także komiks „Luksusowe duo” - poświęcony tej pracowni,
autorstwa Moniki Powalisz i Joanny Jurczak,
opublikowany w antologii komiksów poświęconych warszawskim Żydom
Spotkanie 24 listopada 2022 r. godz. 17:00
Wykład
„Bohdan Pniewski i jego monumentalna Warszawa”
wygłosił prof. Marek Czapelski
z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego,
autor książki „Bohdan Pniewski - warszawski architekt XX wieku”
Abstrakt: Niewielu jest dwudziestowiecznych architektów, którzy w równym stopniu jak Bohdan Pniewski wpłynęli na wygląd stolicy. W jego pracowni powstawały projekty ważnych publicznych gmachów, takich jak Sąd Grodzki, Ministerstwo Komunikacji, centrala NBP, czy rozbudowy Sejmu i Teatru Wielkiego. Inne założenia pozostały na papierze, jak Świątynia Opatrzności w Dzielnicy Piłsudskiego i Oś Saska. Na wykładzie spróbujemy zastanowić się nad Pniewskiego wizją Warszawy i tym, jak ją zrealizowano.
Przy herbacie projekcja zdjęć autorstwa Nicolasa Grosspierre’a wnętrz Hotelu Europejskiego zaprojektowanych przez Bohdana Pniewskiego