Wstęp do informatyki - 1000-111bWI1a

Technikalia

Termin: poniedziałek, 8:30-10:00, s. 2041 lub 2100
Prowadzący: Sławek Kolasiński
Kontakt: initial.lastname @ mimuw.edu.pl
Konsultacje: sala 4500 MIM UW, poniedziałek 12:15 - 13:45 lub po indywidualnym umówieniu się.

Zasady zaliczania:

• zaliczenie ćwiczeń będzie wymagało oddania programu zaliczeniowego,
• treść zadań można znaleźć tutaj,
• każdy wybiera dokładnie jedno zadanie i zgłasza swój wybór prowadzącemu pocztą elektroniczną bądź osobiście,
• maksymalnie 4 osoby mogą wybrać to samo zadanie - kto pierwszy ten lepszy,
• zadanie należy rozwiązać samodzielnie. W przypadku trudności/wątpliwości można konsultować się z prowadzącym bądź z kolegami ale kod programu każdy musi napisać sam od początku do końca. Można też korzystać ze wszystkich informacji dostępnych w literaturze/internecie (o ile nie jest to gotowe rozwiązanie) ale trzeba wówczas umieć wskazać źródło, z którego się korzystało,
• rozwiązanie powinno składać się z pojedynczego pliku źródłowego z rozszerzeniem PAS. Plik ten należy dostarczyć mi pocztą elektroniczną na adres initial.lastname @ mimuw.edu.pl,
• ostatecznym i nieprzekraczalnym terminem nadsyłania rozwiązań jest 11 stycznia 2009 roku, godzina 23:59,
• warunkiem zaliczenia będzie też osobista prezentacja rozwiązania polegająca na omówieniu struktury programu, użytych algorytmów i na demonstracji programu w działaniu,
• programy, które się nie kompilują, w ogóle nie będą sprawdzane,
• można korzystać z pakietu Turbo Pascal lub Free Pascal. Przy nadsyłaniu rozwiązań należy wyraźnie zaznaczyć, z którego pakietu się korzystało.

Różne materiały:

• Strona wykładowcy zawierająca różne zadania oraz skrypt do przedmiotu,
• Strona przedmiotu w USOSie,
• Wstęp do programowania na Ważniaku,
• Podręcznik wydawnictwa Helion (on-line),
• Kurs języka Pascal (on-line),
• Artykuł na angielskiej wikipedii zawierający wiele ciekawych odnośników.

Zajęcia 5, 03.11, Środowisko Turbo Pascal, proste programy

Uwaga: Proszę zwrócić szczególną uwagę na wcięcia i komentarze w kodzie źródłowym. Czytelność kodu będzie jednym z kryteriów oceny programu zaliczeniowego.

Ćwiczenia

1. Zalogować się i uruchomić tzw. IDE Turbo Pascala (polecenie turbo w linii poleceń lub znaleźć gdzieś w menu). Obejrzeć zawartość menu. Najbardziej przydatne i najczęściej używane skróty klawiszowe to:
   • F2 polecenie Save, czyli zapisz edytowany plik,
   • F3 polecenie Open, czyli otwórz plik źródłowy,
   • F9 polecenie Make, czyli kompiluj aktualnie otwarty program,
   • Ctrl-F9 polecenie Run, czyli uruchom program,
   • Alt-F5 polecenie User screen, czyli pokaż co program wypisał na ekranie.
   Ostatnie polecenie jest przydatne jeśli nie chcemy każdego programu kończyć instrukcją "readln;" (A nie chcemy!).
2. Napisać program, który wypisze napis "Hello world!" i się zakończy. Skompilować i uruchomić.

   Program Hello;
   Begin
   	WriteLn('Hello world!');
   end.

   Poeksperymentować ze składnią. Usunąć jakiś średnik lub kropkę i zobaczyć co się stanie. Usunąć klauzulę Program. Czy program nadal się kompiluje?
3. Napisać program obliczający NWD dwóch liczb odczytanych od użytkownika. Należy posłużyć się algorytmem Euklidesa.
4. Napisać program, który wczyta od użytkownika 10 liczb, posortuje je rosnąco i wypisze w tej kolejności. Jak to zrobić, żeby tablica była automatycznie wypełniana losowymi wartościami.
5. Napisać program, który wypisze N kolejnych liczb pierwszych, gdzie N jest pewną stałą. Można (i należy) użyć algorytmu Sita Erastotenesa.
6. Napisać program, który wczyta jakąś liczbę od użytkownika (z zakresu od 1 do 10000) i rozłoży ją na czynniki pierwsze.

Zajęcia 6, 17.11, Pliki

Materiały.

• Rozdział o plikach na Ważniaku
• Rozdział w książce wydawnictwa Helion

W skrócie.

• pliki dzielą się na binarne (file of ...) oraz tekstowe (text),
• każdy otwarty plik ma tzw. kursor, który wskazuje miejsce w pliku, gdzie można pisać lub czytać,
• pliki tekstowe można przetwarzać tylko sekwencyjnie, tj. przechodząc od początku do końca,
• pliki binarne umożliwiają swobodny dostęp do swoich danych, tzn. możemy odczytywać dane w dowolnej kolejności (korzystając z funkcji seek),
• przydatne polecenia:
  • assign(plik,ścieżka) - wiąże zmienną plikową plik z pewnym plikiem dyskowym,
  • reset(plik) - otwórz istniejący plik,
  • rewrite(plik) - stwórz nowy plik (Uwaga: jeśli plik plik już istnieje, to zostanie skasowany),
  • append(plik) - otwórz plik tekstowy (nie działa dla binarnych) do dopisywania,
  • read(plik,zmienna) - odczytaj z pliku jeden rekord (w przypadku plików tekstowych jeden znak),
  • readln(plik,zmienna) - odczytaj z pliku tesktowego cały wiersz,
  • write(plik,zmienna) - zapisz do pliku rekord,
  • writeln(plik,zmienna) - zapisz do pliku tekstowego caly wiersz,
  • close(plik) - dokańcza wszystkie zbuforowane operacje i zamyka plik,
  • eof(plik) - zwraca prawdę jeśli kursor pliku znajduje się na jego końcu,
  • fileSize(plik) - zwraca wiekolść pliku liczoną w liczbie rekordów, tzn. jeśli plik był zadeklarowany np. jako
    plik : file of integer;,
    to fileSize(plik) zwróci ilość liczb typu integer znajdujących się w pliku,
  • filePos(plik) - zwraca aktualną pozycję kursora pliku.
  • seek(plik,pozycja) - przesuwa kursor na wybraną pozycję,

Ważne.

• Zawsze zamykaj otwarte pliki! Jest to absolutnie, kategorycznie konieczne! Pamiętaj aby to robić najszybciej jak to jest możliwe, a nie umieszczać serię wywałań close tuż przed ostatecznym end.-em.

Przykłady.

• Przetwarzanie pliku tekstowego znak po znaku.
• Przetwarzanie pliku tekstowego linia po linii.
• Przetwarzanie pliku binarnego odczytując z niego kolejne liczby.

Ćwiczenia.

1. Na ostatnich zajęciach napisaliśmy program generujący liczby pierwsze przy pomocy algorytmu sita Erastotenesa. Zmodyfikuj ten program tak, by zapisywał znalezione liczby pierwsze do pliku,
2. Napisz program, który policzy liczbę znaków w pliku tekstowym. Pamiętaj, żeby nie liczyć znaków końca linii,
3. Napisz program, który odczyta plik tekstowy wiersz po wierszu i wypisze na ekranie jego zawartość poprzedzając każdy wiersz numerem tego wiersza. Na końcu wypisać też trochę danych statystycznych: długość najdłuższego wiersza, długość najkrótszego wiersza,
4. Napisz program, który podliczy liczbę występień małych liter w pliku. Skorzystaj z konstrukcji
   c in [ 'a' .. 'z' ],
5. Napisz program, który policzy liczbę słów w pliku tekstowym,
6. Dla każdego wiersz pliku tekstowego wypisz ten wiersz poprzedzając go jego numerem oraz liczbą słów w tym wierszu,
7. Znajdź najdłuższe słowo w pliku i wypisz je.